Hisse senedi yatırımı yapıp kazanç sağlamayı düşünüyorsan ve henüz borsada yeniysen öncelikle girdiğin platformu tanıman gerekir. Dünyanın en başarılı yatırımcıları arasında gösterilen Warren Buffet’ın dediği gibi “Yaptığınız işi, yatırımı ya da her neyse onu neden yaptığınızı açıklamalısınız.” Hisse senetleri borsada en çok yatırım yapılan finans araçlarının başında gelir. Sen de halka arz olmuş şirketlerin bir ortağı olmak, tüketimin yanı sıra üretimlerine ve karlarına da katılmak istiyorsan hisse senedi yatırımlarına yönelebilirsin. Borsaya adım atmadan önce “Hisse senedi nedir?”, “ Hisse senedi çeşitleri nelerdir ve nasıl satın alınır?” gibi soruların yanıtını içeriğimizde bulabilirsin.
Hisse senedi ya da pay senedi, sermaye şirketlerinin ortaklarına verdikleri kıymetli evraklardır. Bir şirketin hisse senedine sahipsen o şirketin aynı zamanda ortağı olmuş olursun, elindeki belge bu durumu ispatlayan hukuki bir niteliğe sahiptir. Hisse senedinin mantığını biraz daha açacak olursak milyar ya da milyon dolarlık şirketlerin eşit düzeyde mülkiyetini temsil eden çok sayıda paya bölünmesi olarak da ifade edebiliriz.
Hisse senedi satın alabilmen için bir şirketin halka arza açık bir şirket olması gerekir. Hisse senetleri halka arza açık olan şirketler, yatırımcılar sayesinde sermaye kaynaklarını artırmayı hedefler. Yatırımcı açısından bakıldığında da hisse senetleri, birikimleri çoğaltmak, kazanca çevirip değerlendirmek için iyi bir yatırım fırsatıdır. Aynı zamanda özellikle Google, Apple, Coca-Cola gibi kendi sektörlerinde dünya devi haline gelmiş ve yaşantımızda önemli bir yere sahip olan global firmaların ürün ile hizmetlerini tüketmekle kalmayıp, üretimlerine de katkı sağlarsın.
Halka arz olmuş şirketlerin hisseleri herkese açık hale gelir. İstediğin şirketin hisse senetlerini alıp satabilir, yatırım planlarını oluşturabilirsin. Borsada yeniysen özellikle başlarda piyasanın hareketli, oynak yapısı gözünü korkutabilir. ForInvest ise 40’tan fazla anlaşmalı aracı kurumdan yatırım hesabını bağlayarak tek bir uygulama üzerinden yatırımlarını yönetebilmeni sağlar. Bununla birlikte, akıllı analiz araçları ve al-sat önerileri içeren akıllı sinyaller ve yatırım modülleri, piyasanın nabzını tutan uzman anketleri, sektör bilgisi ve finansal özet raporları, semboller ve haberler hakkında hızlı alarmlar ve kişiselleştirilmiş takip listeleri gibi araçlarla yatırımlarına kolayca yön verebilmeni sağlar. “ForInvest nasıl kullanılır?” sayfamıza göz at, yatırımlarını bilgiyle büyütmeye başla!
Hisse Senedi Çeşitleri, Hisse Senetleri Nelerdir?
Borsa hisse senetleri ile istediğin yatırımları gerçekleştirebilmek için öncelikle canlı verilere ulaşabilme, gelişmeleri eş zamanlı olarak takip edip fırsatları anında değerlendirebilme imkanına sahip olmalısın. Borsadaki deneyimlerini bir ileri noktaya taşımak ve analizde derinleşmek istediğinde ise çeşitli analiz yöntemlerinden faydalanabilirsin. Ayrıca yatırım amacına, borsadaki deneyimine, bilgine, bütçene ve diğer bazı faktörlere göre hangi hisse senedinin senin için daha avantajlı olabileceğini de seçebilirsin. Bu bölümde kısaca hisse senedi çeşitlerine ve her birinin öne çıkan özelliklerine göz atacağız:
1. Büyüme Hisse Senetleri
Büyüme hisse senetlerinin en önemli özelliği geçmişten bugüne süregelen performans seyirlerinin yüksek bir volatiliteye yani oynaklığa sahip olmasıdır. Bunu olumlu olduğu kadar olumsuz yönden de düşünebilirsin. Çünkü büyüme hisse senedi yükseliş eğilimindeyken çok hızlı yükselebildiği gibi düşüş evresinde de çok hızlı iniş yaşayabilir.
Büyüme hisse senetleri genellikle ortaklarına kar payı (Temettü) kazandırmazlar veya az kazandırırlar. Büyüme hisse senedi arz eden şirketler kazançlarını kısa sürede çok hızlı büyüme ivmesi yakalayabilmek adına yeni yatırımlarda kullanırlar. Bundan dolayı büyüme hisse senetlerine yönelen yatırımcıların esas beklentisi temettü kazanmak değildir. Ayrıca zor koşullar altında stabil kalıp değerini koruyan hisse senetlerini tercih ediyorsan büyüme hisse senetleri doğru seçim olmayabilir.
Büyüme hisse senetlerinin bir diğer önemli özelliği de yüksek F/K (Fiyat/Kazanç) oranına sahip olmalarıdır. Bunun anlamı borsada işlem gören hisse senedi fiyatlarının sağladıkları kazançlara göre daha yüksek olmasıdır. Çünkü yatırımcılar geleceğin global dev şirketine yatırım yaptıkları düşüncesiyle hareket edebilir. Hisse fiyatlarının gelecekte çok yükseleceği beklentisi vardır. Yatırım mantığında şu andaki gelir değil gelecekteki yüksek kazanç potansiyeli öne çıkar. Fiyatlar ve F/K oranı da bununla bağlantılı olarak yükselebilir.
Büyüme hisse senetlerinin F/K oranlarının yüksek olmasının bir nedeni de giderlerin yüksek olup, net karları düşürebilmesidir. Hatta büyüme hisse senetlerine sahip olan şirketler AR-GE, yeni yatırımlar, üretim maliyeti ve pazarlama gibi yatırım giderlerinden ötürü zaman zaman zarar da edebilir.
“Yükselecek hisseler nasıl anlaşılır?” hakkında bilgi ve deneyim kazandıkça yatırım portföyünü daha isabetli kararlarla yönetmeye başlayabilir, geleceğin kazançlı firmalarını şimdiden keşfedebilirsin.
2. Temettü Hisse Senetleri
Düzenli periyotlarla kazanç sağlamak istiyorsan ve “Hangi hisse senedi alınmalı?” diye merak ediyorsan temettü hisse senetleri senin için iyi bir tercih olabilir. Temettü hisse senetleri yatırımcılara pasif bir gelir kaynağı sağlar. Temettü kar payı demektir, şirketler belirli dönemler için elde ettikleri karları düzenli olarak ortaklarına yani hisse senedi sahiplerine dağıtır.
Hisselerine yatırım yaptığın şirketlerden temettü ödemelerini aylık, 3 aylık, 6 aylık ya da yıllık gibi periyotlarla alabilirsin. Borsada işlem yapan çoğu yatırımcı bir nevi maaş alır gibi kazanç getiren temettü hisse senetlerine yönelir. Kazancın yüksek olduğu durumlarda pasif gelir kaynağı olan temettü payları ile birçok ihtiyacı karşılamak mümkün hale gelebilir.
3. Birinci Sınıf Hisse Senetleri
Günlük hayatımızda ürün ve hizmetleriyle büyük rol oynayan Apple, Google, Amazon, Netflix, Nike, Facebook, Microsoft, Mc.Donald’s, Coca-Cola gibi dünya devlerinin hisse senetleri finansal açıdan çok güçlüdür. Çok zorlu piyasa koşulları söz konusu olsa dahi birinci sınıf hisse senetlerine sahip olan şirketler çoğu zaman dirençli şekilde ayakta kalabilir.
Dünyanın en büyük şirketleri listesinde yer alan firmalar genellikle kendi sektörlerinde dominant ve hatta tekel konumdadır. Bu yüksek rekabet gücü çok sağlam ve kendilerine özgü bir finansal yapıya sahip olmalarını destekler.
4. Değer Hisse Senetleri
Değer hisse senetleri sağladıkları kar ve gelire oranla düşük fiyatlarla işlem gören hisse senedi çeşididir. Büyüme hisse senetlerindeki mantığın tersi söz konusudur ve görece olarak “Ucuz” hisse senetleridir. En ucuz hisse senetleri düşük F/K değerleri ile işlem görür. Değer hisse senetleri de bulundukları sektör göz önüne alındığında düşük fiyatlıdır ve yatırımcılar tarafından gerçek değerine ulaşmadığı şeklinde algılanabilir.
Değer hisse senetleri yüksek F/K oranı ile işlem gören büyüme hisselerinin aksine düşük F/K oranlarına sahiptir. Bu durumu hisse senedinin fiyatının kazançlarına oranla düşük kaldığı şeklinde yorumlayabilirsin.
Yatırımcılar değer hisselerine yönelmenin sonucu olarak temettü (Kar payı) alabilir. Çünkü şirket performanslarına ve mali güçlerine kıyasla düşük fiyatlı hisse arz eden firmalar çoğunlukla gelirlerinin büyük bir bölümünü ortaklarına kar payı olarak dağıtır.
***Değer hisse senedine yatırım yapmanın olası avantajlarından biri de bu hisselerin genellikle istikrarlı, stabil bir eğri çizmeleridir. Riskin ve oynaklık seviyesinin daha yüksek olduğu büyüme hisselerine göre nispeten istikrarlı fiyatlarla işlem gören değer hisseleri kötü ekonomik koşullara karşı dayanıklı durabilir. Ancak iyileşen ve yükselişe geçen bir ekonomi söz konusuysa büyüme hisselerinin sergilediği yüksek performansa erişmeleri zor olabilir.
5. Defansif Hisse Senetleri
Görece düşük riskli hisse senedi almak istiyorsan defansif hisse senetlerine de yönelebilirsin. Defansif hisse senetleri zorlu ekonomik koşullar altında dahi düzenli kar elde edip temettü dağıtmaya devam edebilen şirketlere aittir. Fazla risk almadan istikrarlı kazanç elde etmek isteyen yatırımcıların borsada sığındıkları liman olarak gördükleri hisse senedi çeşitleridir.
Defansif hisse senedi arz eden şirketlerin büyük bir çoğunluğu kamu kuruluşları, gıda ve ilaç gibi sektörlerde faaliyet gösterir. Ürün ve hizmetlerine gösterilen talep hemen her dönem yüksek seviyededir. Bu durum defansif hisse senetlerinin istikrarlı bir kazanç ve kar düzeyine sahip olmasını, borsa düşüşe geçtiğinde yatırımcılar tarafından korunaklı olarak algılanmasını sağlayabilir.
Defansif hisse senetleri borsanın büyük düşüş yaşadığı dönemlerde istatiksel olarak nispeten dengeli bir performans göstermiştir. Diğer hisse çeşitlerine kıyasla daha az düşüş yaşayan defansif hisseler böylece yatırımcıların portföyünü belli oranda korumaya alır. Ancak diğer hisse senetleri ile kıyaslandığında daha az hareketli bir performansları olduğundan borsa yükselişe geçtiğinde de daha az kazanç getirebilir.
6. Borsa İstanbul (BIST) Hisse Senetleri
Borsa İstanbul (BIST) yatırımları da özellikle Türk şirketlere destek olmak, onların üretimleri için kaynak sağlamak isteyenler için kazançlı olabilecek seçenekler arasındadır. Türk Hava Yolları, Sabancı Holding, Akbank, Koç Holding, Aselsan gibi birçok önemli firmanın hisseleri BIST üzerinden işlem görmektedir.
Borsa İstanbul hisse senetleri için tavan-taban fiyat uygulaması vardır. Taban-tavan fiyat uygulaması oynak fiyat hareketlerine karşı bir korumadır. BIST hisse senetleri en fazla %10 oranında artıp azalır.
Hisse Senedi Nasıl Alınır?
Hisse senedi çeşitlerini temel mekanizmalarıyla anlattıktan sonra şimdi de “Hisse senedi nasıl alınır? “ sorusunun yanıtını verelim. Bir yatırımcı olarak borsada şahsi şekilde hisse senedi alıp satma hakkın yoktur. Hisse senetleri ile alım/satım işlemleri yapabilmen için SPK’nın yetkilendirmiş olduğu aracı kurumlardan birinde yatırım hesabı açman gerekir.
Güvenilir, hızlı, kolay ve akıllı yatırımlar yapmak için ForInvest Al/Sat sekmesi altında listelenen, yatırım hesabının bulunduğu aracı kurum/kurumları seçerek hisse senedi işlemlerini kolaylıkla gerçekleştirmen mümkündür.
Hisse Senedi Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Borsada popüler bir yatırım aracı olan hisse senetlerini satın alırken bazı unsurlara dikkat etmen hedeflerine ulaşmanı kolaylaştırabilir ve risklere karşı daha yüksek bir güvence sağlayabilir. Peki, hisse senedi alırken nelere dikkat etmelisin?
- Borsada her zaman bir risk vardır. Eğer yeni başlıyorsan yüksek riskli yatırımlara girmeden önce deneyim kazanman daha güvenli adımlar atmana yardımcı olur.
- Bildiğin ve iyi tanıdığın bir sektöre yatırım yapman daha mantıklı bir tercihtir.
- Hisse senedini alacağın şirketin kalitesini, marka değerini, geçmişteki performansını, iş modelini, finansal gücünü vb. iyice analiz etmen yatırım başarını önemli ölçüde etkiler. Şirket analizini çok yönlü olarak gerçekleştirmende fayda vardır.
- Borsa hedeflerini gerçekçi şekilde belirlemeli, fazla aceleci, duygusal ve dürtüsel davranmamalısın. Portföyünü düzenli aralıklarla kontrol etmen gerekir.
- Risk almaya karar vermeden önce alacağın risk karşısında elde edeceğin kazancı iyice analiz etmelisin.
- Hisse senedini ne kadar süre elinde tutacağını netleştirmelisin.Doğru zamanda doğru hamleleri yapmak borsanın temelidir.
- Borsadaki dalgalanmalar risk için bir uyarıdır. Dalgalanma aralığı hızlandığında veya yükseldiğinde risk de artmaya başlar.
- İstediğin zaman hisse senetlerini anında nakde çevirebilirsin.
Hangi Şirketler Hisse Senetlerini Halka Arz Edebilir?
Bir şirketin hisse senetlerini halka arz etmesi borsaya açılması anlamına gelir. Bir şirketin hisse senedini halka arz edebilmesi için anonim şirket türünde olması gerekir. Anonim şirketler borsaya girebilmek adına öncelikle şirket ve SPK tarafından yetkilendirilmiş bir aracı kuruluşla sözleşme imzalamalıdır. Ayrıca halka arza dair yapılmış bu sözleşme SPK tarafından da onaylanmalıdır.
İçeriğimizde borsada yeni olanlar için “Hisse senedi nedir, nasıl alınır?” sorusunu yanıtladık ve hisse senedi çeşitlerinden bahsettik. Borsada yeniysen öncelikle hem borsada hem yatırım yapmak istediğin sektör veya sektörlerde deneyim kazanman başarı için kilit faktördür. Ayrıca edineceğin deneyim ve bilgi ile portföyünü gereksiz yüksek risklerden daha iyi koruyabilirsin.
ForInvest tüm yatırım hesaplarınızı tek bir mobil uygulamadan yönetme imkanı sağladığı gibi temelden ileri seviyeye kadar her düzeydeki borsa yatırımcısı için çok geniş çeşitlilikte araçlar sunar. ForInvest üzerinden inceleyebileceğin, uzman kişiler tarafından yapılan hisse senedi yorumları ise yatırımlarında sana iyi bir bakış açısı kazandırabilir. ForInvest uygulamasını telefonuna hemen indirebilir, hesabınla ücretsiz paket kullanmaya başlayabilirsin. Dilediğin zaman paketini yükseltebilir, akıllı analiz ve reklamsız deneyim gibi birçok özelliğe erişerek hisse senedi fonları hakkında uzmanlaşmaya başlayabilirsin.