Pandemi sonrasında yeniden şekillenen dünyada şirketler ve kişiler finansal varlıklarını korumak adına büyük çaba sarf etmek zorundalar. Borsalardaki yatırımcı sayısının keskin yükselişi de bunu kanıtlıyor. Elbette her yatırımcı, parasını ya da varlıklarını en doğru yatırım aracıyla buluşturmak istiyor. Bugünlerde doğru yatırımı yapmak isteyen herkesin sıklıkla karşılaştığı bir kavram var: Halka Arz.
Halka arz özellikle yakın dönemde borsalara akın eden yatırımcıların yoğun ilgi duyduğu bir konu oldu. Talep arttıkça farklı sektörlerden halka arz edilen şirket sayısı da ciddi miktarda arttı.
Halka arz edilen şirketlere yatırım yapmanın doğru bir adım olup olmadığını merak edenlerin bu konuda yoğun ve nitelikli araştırmalar yapması gerekiyor. Çünkü günümüzde doğru yatırımı yapmak satranç oynamaya benziyor. Doğru stratejiler uygulandığında ve iyi bir hazırlık yapıldığında her yatırım aracı güçlü bir silaha dönüşebiliyor.
Bu makalemizde, günümüzün en popüler yatırım konuları arasında yer alan halka arza dair merak ettiğiniz sorulara yanıtlar sunarak yatırım stratejilerinizin netleşmesine yardımcı olacağız.
Halka Arz Nedir?
Halka arz, şirket paylarının çağrı ve ilan yoluyla borsalarda işlem görmeye açılmasıdır. Ya da daha basit tabirle şirketlerin hisselerini halka sunarak yatırımcılara şirketin hissedarı olma imkanı vermesidir. Şirketler hisselerinin tamamını ya da bir kısmını, birden fazla kez halka arz edebilirler.
Şirketin sermaye paylarını ilk kez halka açtığı duruma birincil halka arz denir. Bu işlemden sonra şirket, halka açık bir şirkete dönüşür. Bundan sonra gerçekleşen her halka arz sürecine ikincil halka arz adı verilir.
Her ne kadar halka arz işleminin şirketler için pek çok avantajı olsa da halka açık hale gelmek şirketlere ek yükümlülükler de getirir. Bu şirketlerin resmi kurumlara ve yatırımcılara hesap verebilir hale gelmesi gerekir. Çünkü hissedar kitlesi çok geniştir ve şirketin finans tabloları, aldığı kararlar gibi faktörlerden büyük bir kesim etkilenir.
Halka Arzın Şirketlere Sağladığı Faydalar Nelerdir?
Halka arz edilen şirket miktarının arttığı dönemler göz önüne alındığında şirkete finansman ve likidite sağlamanın en önemli halka arz nedenleri olarak ön plana çıktığı fark edilebilir. Ancak halka arz bunun yanında şirketin güven seviyesine, prestijine ve değerine de önemli katkılar sunmaktadır.
Şirketlerin halka arz yoluna gitmesinin temel getirilerinden bazıları şunlardır:
Finansman
Şirketler geleceklerini inşa etmek için ihtiyaç duydukları finansal kaynaklara pek çok şekilde ulaşabilirler. Doğru finansman kaynağı sektöre, şirketin yapısına ve mevcut döneme göre değişiklik gösterebilen bir kavramdır.
Yakın dönemde halka arz ile finansman sağlayan farklı sektörden şirketlerin sayısı hızla artmıştır. Bu durum, içinde bulunduğumuz dönemde her sektörden şirketin halka arzı önemli bir finansman kaynağı olarak görüldüğünün kanıtıdır. Halka arz, esnek, düşük maliyetli ve uzun vadeli bir finansman kaynağı olduğundan ötürü şirketler tarafından sıkça tercih edilmektedir.
Ayrıca halka arz edilen, dolayısıyla da hisseleri borsada işlem gören şirketler bu hisseleri teminat göstererek kredi ve borçlanma araçlarında daha yüksek verim elde etme şansına sahip olurlar.
Likidite
Halka arz hisseleri, varlıklarını nakit kaynağa dönüştürme konusunda şirketlerin elini rahatlatır. Pay sahipleri, piyasanın arz ve talebine göre, risksiz ve şeffaf şekilde hisse alım satımı yapabilir. Böylelikle şirketin ortakları, ihtiyaç duyduklarında kuvvetli bir likidite elde edebilir.
Kredibilite
Borsada hisseleri işlem gören şirketler sıkça yetkili kurumlarca denetlenir. Bu sebeple çok daha şeffaf ve güvenilir bir kimliğe bürünürler. Bunun sonucu olarak kredibiliteleri de oldukça artar. Piyasaya güven veren bu şirketler çok daha uygun faizle çok daha kolay şekilde kredi elde edebilirler. Bu sayede çok daha az riskle çok daha büyük bir yatırım ve büyüme imkanını garanti altına almış olurlar
Tanıtım
Şirketler için rekabette ön plana çıkmak hayatidir. Bu yüzden her dönem çeşitli yöntemlerle kurumsal tanıtım yapma ihtiyacı duyarlar. Ancak tanıtım süreçleri, yüksek seviyede işgücü ve finans kaynağı gerektiren karmaşık süreçlerdir. Halka arz ile şirketler maliyetsiz ve etkili bir tanıtım faaliyeti gerçekleştirebilir.
Halka arz edilen şirketler önemli kurumlarca duyurulur. Bu kurumların takipçisi olan kitle, genellikle finans dünyasını takip eden, aktif bir yatırımcı ya da otorite grubudur. Şirketlerin bu topluluğa ulaşması normal koşullar altında oldukça zahmetlidir.
Küreselleşme
Bir şirketin hisse senedinin borsada işlem görmesi yerellikten küreselliğe giden süreçte önemli bir eşiktir. Halka arzı gerçekleşen şirketlerin yurtdışı borsalarında sermaye piyasası aracı ihraç etmesi kolaylaşır. Bu durum farklı ülkelerden şirketlerle ortaklık ve işbirliği kurmanın anahtarıdır.
Kurumsallaşma
Şirkete dair tüm gücün bir ya da birkaç ortağın elinde bulunduğu durumlarda sorumluluk dağıtımı kısıtlıdır. Bu tip şirketlerde kişisel başarısızlıklar şirketi yok oluşa sürükleyebilir.
Şirketin hisseleri halkın yatırımına açıldığında ise büyük bir kitle şirketin ortağı haline gelir. Böyle bir şirkette kararlar tüm paydaşların hemfikir olacağı biçimde alınır. Ortaya çıkan çok seslilik hali, şirketin kişilerin güdümünden çıkmasını ve çok daha hesap verebilir hale gelmesini sağlar.
Halka Arz Yöntemleri
Şirketler halka arz edilirken öncelikle hangi tür hissenin yatırıma sunulacağı belirlenmelidir. Bu konuda üç temel yöntem mevcuttur.
Mevcut Payların Satışı
Bu yöntemde halihazırda ihraç edilmiş olan gerçek ve tüzel ortaklara ait payların halka arz edilmesi söz konusudur ve herhangi bir sermaye artışı gerçekleşmez.
Hisselerini halka arz eden ortaklar, payların arzından elde edilen kaynağın sahibi olur. Bu sebeple bu yöntemde şirkete direkt olarak kaynak girişi sağlanmaz. Yalnızca mevcut hisselerini halkın yatırımına sunan ortakların paylarında azalma yaşanır.
Sermaye Artırımı
Bu yöntemle halka arz işlemi gerçekleştirileceğinde şirket tarafından yeni hisseler ihraç edilir. Mevcut ortaklarının yeni pay alma hakkı kısıtlanır ve yeni ihraç edilen hisselerin halka arz edilmesi sağlanır. Bu sayede elde edilen kaynak şirketin sermayesine girmiş olur.
İki Yöntemin Birlikte Kullanılması
Bu yöntemde ise hem şirketin yeni ihraç ettiği hisseler, hem de mevcut ortakların sahip olduğu paylar arz edilir. Bu yöntemde hem şirket hem de mevcut ortaklar kaynak elde ederler.
Halka Arzda Payların Satış Yöntemleri Nelerdir?
Halka arz çeşitlerinden uygun olanı seçildikten sonra, halka arz edilecek payların satış yöntemi de kararlaştırılmalıdır. İki temel satış yöntemi vardır.
Borsada Satış
Borsada satış, payların Borsa İstanbul tarafından düzenlenen koşullar içinde gerçekleşmesi anlamına gelir. Bu yöntemle satış yapılabilmesi için Borsa İstanbul yönetimine başvurulması ve kabul alınması gerekmektedir. Borsa İstanbul ve Sermaye Piyasası kurulu (SPK) onayı alınabilirse borsada satış gerçekleştirilir.
Talep Toplama
Bu yöntemde satışa sunulacak paylar için yatırımcılardan talep toplanır. Talep toplama işlemi üç şekilde gerçekleştirilebilir.
Sabit Fiyat Yoluyla Talep Toplama
Bu talep toplama biçiminde pay sahibi tarafından paylar için sabit bir bedel belirlenir ve halka duyurulur. Potansiyel yatırımcılar halka arzı gerçekleştiren kurum ya da aracı kurumlara satın alım taleplerini bu bedel üzerinden iletir.
Fiyat Teklifi Yoluyla Talep Toplama
Bu talep toplama biçiminde pay sahibi tarafından asgari bir bedel belirlenir.Talepler bu bedelin üstündeki tekliflerden toplanır. Hisse fiyatının üst noktasını taleplerdeki bedelin yüksekliği belirler.
Fiyat Aralığı Yoluyla Talep Toplama
Bu talep toplama biçiminde ise pay sahibince bir fiyat aralığı belirlenir. Talep için belirlenecek maksimum bedel ile minimum bedelin arasındaki farkın minimum bedelin %20’sini aşmaması gerekir.
Yatırımcılar bu aralıktaki fiyatlar için taleplerini sunarlar. Bu taleplere göre sabit bir bedel belirlenir. Eğer yatırımcının talebinde belirttiği bedel belirlenen sabit bedelden düşük ise, yatırımcı pay alamaz. Sabit bedelden yüksek fiyattan talep sunan yatırımcılar ise sabit bedel üzerinden alım yapar.
Halka Arz – Yatırımcı İlişkisi
Hisseleri halka arz edilecek şirketler SPK ve Borsa İstanbul gibi önemli kurumlarca denetlenir. Aynı zamanda halka açık şirketlerin sürekli olarak şirketin sürdürülebilirliğini gösteren verileri yayınlaması gerekir. Bu açıdan bakıldığında halka arz edilen şirketlerin hisseleri güvenilir bir yatırım aracı olarak görülebilir. Aynı zamanda ilk kez halka arz edilen şirketlerin hisselerinin değeri potansiyellerine kıyasla düşük olabilir.
Şirketler halka arzdan büyük kazanımlar elde edebilir. Ancak asıl önemli olan şirketlerin bu kazanımları sürdürülebilir büyümeye dönüştürebilmesidir. Eğer şirketlerin potansiyeli tüm finansal göstergeler doğrultusunda güvenilir seviyede ise yatırım yapılan şirketle beraber yatırımcı da büyüyebilir.
Ancak halka arz dönemlerinde şirket hissesi, küçük detaylara bağlı olarak büyük değer kaybedebilir. Ya da şirket değeri yanlış yönetime bağlı olarak uzun vadeli bir düşüş trendine girebilir. Bu sebeple halka arz edilmiş paylar yatırımcılar için büyük finansal kayıp riski de taşımaktadır.
Yatırımcı psikolojisinin yanlış yönetilmesi, büyük kitleleri yanlış yatırım araçlarına yönlendirebilir. Bu sebeple sakin kalınmalı ve risk yönetimi önceliklendirilerek sağlam bir yatırım stratejisi kurgulanmalıdır.
Yatırımcılar halka arz edilen şirketlerin hisselerine yatırım yapmayı değerlendirirken derin bir araştırma yapmalı ve temel analiz gibi yöntemlerle tüm finansal göstergeleri takip etmelidir.
Finansal gösterge takibini etkili bir şekilde gerçekleştirmenin en iyi yolu bir çözüm ortağı ile hareket etmektir.
ForInvest, yatırım dünyasına dair en güncel haberleri, verileri ve anlık fiyat değişikliklerini canlı olarak takip etmenizi sağlar. Bu sayede yatırımlarınızı her zaman en güvenilir hisselere yönlendirebilir, halka arz dönemlerinden maksimum kâr elde edebilirsiniz.
ForInvest’i kullanarak, gerçek zamanlı piyasa verilerine, finans ve yatırım dünyasına dair en güncel haberlere, raporlara, akıllı analiz araçlarına ve gelişmiş portföy yönetim imkanlarına ulaşabilirsiniz.
Eğer tercihiniz ayrıcalıklı yatırım özellikleri ise FXPlus paketleri ile uzman bir yatırımcının ihtiyaç duyabileceği tüm modüllere ulaşabilirsiniz. Bu kapsamlı paket ile mobil ve web ürünlerimizden de faydalanabilirsiniz.