Likidite hızlı bir şekilde nakde ihtiyaç duyduğunda öne çıkan kavramlardandır. Bir varlığın hızlı bir şekilde nakde dönüştürülebilmesi, onun likit olduğunu gösterir. Likidite oranı nedir sorusuna ise bir şirketin mevcut varlıklarını kullanarak kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ölçer şeklinde yanıt verilebilir. Bu oran şirketlerin borçlarını ve kredilerini mevcut nakit kaynaklarıyla karşılayıp karşılayamayacağını gösterir. Ayrıca şirketlerin ek fonlara ihtiyaç duyup duymayacağını belirlemek için de kullanılır. Cari oran, asit test oranı ya da nakit oran gibi likidite hesaplama yöntemleri, likiditeyi ölçmek için kullanılabilir. Peki likidite ne demek? Likidite oranları nelerdir? Yatırım kararları vermeden önce sen de likidite kavramını anlamalı ve şirketleri analiz ederken buna uygun bir bakış açısı geliştirmelisin.
Likidite Nedir?
Likit bir şekilde dönüştürülebilen varlıklar, şirketlerin önemli kaynaklarını oluşturur. Likidite, şirketlerin mevcut durumlarının analiz edilmesini sağlar. İşletmelerin piyasa değerlerini ya da gerçek durumlarını anlamak için bazı formüller kullanılır ve likidite, önemli formüller arasındadır. Örneğin, yatırım yapmadan önce bir şirket hakkında fikir edinmek istiyorsan likidite oranı faydalı bir gösterge olabilir. Her ne kadar likidite tek başına bir işletmenin durumunu anlamak için yeterli olmasa da genel bir bakış açısı elde edebilirsin.
Likidite kavramını anlamadan önce likidite riski nedir bilmek önemli. Likidite riski, bir bankanın ya da finansal kuruluşun nakit ödeme ya da teminat yükümlülüklerini karşılamakta zorlanmasını ifade eder. Örneğin, faiz oranları düşük olduğunda ya da piyasa koşulları istikrar kazandığında genellikle likiditeyi kolaylaştırır. Bununla beraber yüksek faiz ya da piyasa belirsizlikleri likiditeyi etkiler.
Şimdi gelelim “Likidite tuzağı nedir?” sorusuna. Likidite tuzağı faiz oranları düşük olsa bile insanların nakit biriktirdikleri bir döneme işaret eder. Bundan dolayı likidite tuzağı ekonomik büyümeyi olumsuz bir şekilde etkiler. Likidite sağlayıcılık nedir sorusunun cevabı da önemlidir. Likidite sağlayıcılığı, bir varlığın daha kolay bir şekilde alınıp satılmasını sağlar. Özellikle düşük hacme sahip olan hisse senetlerinin daha likit hale gelmesini sağlamak amacıyla uygulanır.
Likidite Çeşitleri Nelerdir?
Likidite oranları her ne kadar işletmenin varlıklarını nakde çevirebilme kabiliyetini ifade etse de farklı boyutları da vardır. Farklı türleri olduğu için likidite oranı kaç olmalı sorusunun net bir cevabı yoktur. İşletmeler ve sektörler farklı finansman yapısına sahip olduğu için likidite oranları da değişebilir. İşletmelerin bulunduğu sektör ve sektörün genel durumu likiditeyi değiştirebilir.
Gerçek Likidite
Likidite oranı, şirketin iflas etmesi durumunda borçlarını ödeme hızını ifade eder. Gerçek likidite ise beklenmedik durumlarda işletmelerin borçlarını ne oranda ödeyebileceklerini ifade eder. Gerçek likidite hesaplamasında genellikle kısa vadeli yatırımlar, nakit ve hızla satılabilecek menkul kıymetler gibi varlıklar kullanılır. Gerçek likidite durumu, işletmenin o gün finansal açıdan ne kadar güçlü olduğunu ortaya çıkarır. Gerçek likidite işletmenin kısa vadede finansal sağlığının ne kadar iyi olduğunu belirlemek için kullanılır.
Teknik Likidite
Teknik likidite, gerçek likiditede ile kıyaslandığında daha spesifik bir analizi gerektirir. Gerçek likidite hesaplanırken işletmenin bütün borçları dikkate alınır. Bununla beraber teknik likidite hesabında işletmenin vadesi gelen borçları dikkate alınarak bir hesap gerçekleştirilir. Bu oran şirketin daha fazla borç altına girip giremeyeceğinin ölçülmesine olanak tanır. Teknik likidite hesabında işletmenin elindeki likit varlıklarla kısa vadeli borçlarını ödeyip ödeyemeyeceği hesaplanır. Likidite oranı şirketlerin finansal sağlığı açısından oldukça önemlidir. Peki, teknik likidite neden bu kadar önemlidir? Çünkü şirketlerin teknik likiditesi düşükse yakın dönemde borçlarını ödeme olasılığı düşüktür. Bu hesap kredi veren kuruluşların da kararlarını doğrudan etkiler.
Varlık Likiditesi
Varlık likiditesi, bir varlığın ne kadar hızlı bir şekilde nakde çevrilebileceğini anlamaya yarar. Nakit, piyasa durumu üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadığı ve hızla el değiştirebildiği için en likit varlık olarak kabul edilir. Tahvil ve hisse senetleri de en yüksek likiditeye sahip olan varlıklar olarak kabul edilir. Bununla beraber hisse senedi ve tahvil gibi varlıkların, likiditeleri güvenirlilikleriyle bağlantılıdır. Bir hisse senedi güvenilir olarak gözükmüyorsa likide çevrilmesi zorlaşabilir ya da likide çevrilse de değeri düşebilir. Öte yandan düşük likiditeye sahip olan varlıklar arasında gayrimenkuller gösterilir. Genellikle değerlerinin yüksek olması ve fiyatlarının piyasa koşulları göz önünde bulundurularak belirlenmesi, gayrimenkulleri düşük likiditeye sahip varlıklar sınıfına sokar.
Piyasa Likiditesi
Piyasa likiditesi ise kişi ya da kurumların ellerinde bulunan varlıkları değer kaybı yaşamadan ne kadar hızlı bir şekilde nakde çevrilebildiklerini ifade eder. Benzer şekilde o piyasadaki herhangi bir varlığı satın almak istediklerinde bunu ne kadar hızlı yapabildiklerini gösterir. Piyasa likiditesi, varlıkların alım ve satımının yapıldığı piyasanın genel durumunu gösterir. Bir piyasanın likiditesi ne kadar yüksek o piyasadaki varlıklar istenilen fiyatlardan satılabilir. Aynı şekilde likiditenin düşük olduğu durumlarda varlıkların satılma süresi uzayabilir ya da istenilen fiyatlardan satılması zorlaşabilir. Belirli kısıtlamaların bulunduğu piyasalar genellikle likiditenin düşük olduğu piyasalar olarak kabul edilir.
Muhasebe Likiditesi
Muhasebe likiditesi, teknik likidite ile benzer bir yapıya sahiptir. Bireylerin ya da işletmelerin borçlarını hazır nakit para ile ödeyebilme becerisini ölçer. Bireyler söz konusu olduğunda burada muhasebe likiditesi, banka hesapları ya da ellerinde bulunan nakitle ölçülür. İşletmelerde ise muhasebe likiditesi cari oran aracılığıyla ölçülür. Cari oran dönen varlıkların kısa vadeli borçlara bölünmesi sonucu hesaplanır. Bu oran işletmelerin finansal sağlıkları hakkında fikir edinmene yardımcı olur. Özellikle hisse senedi piyasasında işlem yapmayı düşünüyorsan diğer teknik analiz yöntemleriyle beraber cari oranı da hesaplaman ve yatırım kararlarını ona göre gerçekleştirmen önerilir. Muhasebe likiditesi, işletmelerin finansal sürdürülebilirlikleri ve güvenirlikleri için oldukça önemlidir. Muhasebe likiditesine göre yatırım kararları vermek olası risklerini azaltabilir, daha bilinçli kararlar vermeni sağlayabilir ve güvenli bir yatırım portföyü oluşturmana yardımcı olabilir.
Borsada Likidite
Borsada likidite oranı hesaplama oldukça önemlidir. Likidite oranı sayesinde işletmelerin gerçek finansal durumları hakkında fikir edinebilir ve yatırım kararlarını daha bilinçli bir şekilde yapabilirsin. Borsada likidite, varlıkların ne kadar hızlı bir şekilde alınıp satılabileceğini gösterir. Kolayca alınıp satılabilen hisse senetleri likit olarak kabul edilir. Likiditesi yüksek olan varlıkları istediğin zaman piyasadan satın alabilir ya da benzer şekilde satabilirsin. Borsada likiditeyi incelerken işlem hacmini dikkate almalısın. Düşük işlem hacmine sahip olan hisselerde alım satım işlemleri daha seyrek olabilir. Bununla beraber yüksek işlem hacmine sahip olan hisse senetlerinin alınıp satılması diğer varlıklarla kıyaslandığında kolay olabilir.
Yüksek likidite yatırımcıların hisse senetlerini rahat bir şekilde yönetebilmelerine yardımcı olur. Daha düşük likiditeye sahip olan hisse senetlerinde küçük alım satım emirleri bile fiyatı önemli ölçüde etkileyebilir. Bu bazı durumlarda avantajken bazı durumlarda dezavantaj olabilir. Bundan dolayı düşük likiditeye sahip olan hisse senetleri için yatırım kararı vermeden önce teknik ve temel analiz araçlarından yararlanmalı, kararlarını şekillendirirken bu verileri dikkate almalısın. Ayrıca bir hisse senedinin yüksek likiditeye sahip olması onun da tek başına iyi bir performans ortaya çıkaracağını göstermez. Sadece likiditeye bakarak yatırım kararlarını vermemelisin. “Hisse senedi nasıl seçilir?” diye merak ediyorsan birkaç kriteri bir arada değerlendirmen gerektiğini bilmelisin.
Likidite Neden Önemlidir?
Likidite, genel olarak nakde çevrilebilirliği ifade ettiği için oldukça önemlidir. Bununla beraber sadece nakde çevrilebilir varlıkları nitelendirmez. Likidite, işletmelerin finansal sağlığının da önemli bir ölçüsüdür. Şirketlerin finansal sağlığını ifade eden likidite, yatırımcılar ya da bankalar için de oldukça önemlidir. Yatırımcıların risk yönetimi yapmalarına olanak tanır. Ayrıca likiditesi yüksek bir varlıkta alım ve satım fırsatlarını daha hızlı yakalayabilirsin. Düşük likiditeye oranla yüksek bir değere sahip olan bir varlık ile işlem yapabilirsin. Bununla beraber şirketlerde likidite büyüme ve yatırım kararlarını doğrudan etkiler. Likiditesi yüksek olan bir şirket rahat bir şekilde yatırım yapma avantajını elinde bulundurur, büyüme fırsatlarını kolayca yakalayabilir.
Bununla beraber likiditenin iyi bir seviyede olması işletmenin kriz durumlarına hazırlıklı olmasını sağlar. Yüksek likiditeye sahip olmak, işletmenin piyasa değerini de olumlu bir şekilde etkileyebilir. Piyasa söz konusu olduğunda ise likidite piyasanın verimli bir biçimde çalışmasını sağlar. Alıcı ve satıcılar, istedikleri zaman ve uygun fiyatlardan işlem yapabilme potansiyeline sahip olduğu için piyasanın likit olması da oldukça önemlidir. Likidite fazlası nedir diye merak ediyorsan, bu durumun piyasada nakit fazlası anlamına geldiğini söylemek mümkündür. Ekonomide nakit fazlasının olması, nakit işlemlerinin daha fazla gerçekleştiğine işaret eder.
Likidite Oranı Nasıl Hesaplanır?
Likidite oranını hesaplamak için birçok farklı yöntemden yararlanabilirsin. “Likidite oranı nedir ve türleri nelerdir?” diye merak ediyorsan aşağıdaki maddelere göz atabilirsin:
– Likidite oran formülü arasında cari oran sıkça kullanılır. Cari oran ise bilançodaki dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi sonucunda elde edilir.
– Şirketin bilançosunda 600.000 TL dönen varlıkları ve 200.000 TL kısa vadeli borçları vardır. Cari oran bu ikisinin birbirine bölünmesiyle hesaplanır. Bu değer 3 olduğunda şirketin her birim kısa vadeli borcu için 3 birim dönen varlığa sahip olduğunu gösterir. Cari oran değeri genellikle güçlü bir likidite ile ilişkilendirilir.
– Asit test oranı ise temelde cari oranı tamamlayan bir değerdir. Cari orandan elde edilen sonucun daha anlamlı bir hale getirilmesine yardımcı olur. Şirketin hazır değerleri, serbest menkul değerleri ve kısa vadeli alacakların toplamının kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Şirketin istenildiğinde hemen nakde çevrilebilecek varlıklarıyla kısa vadeli alacaklarının birbirine oranını gösterir.
– Bir işletmenin 100.000 TL nakit ve nakit benzerleri, 500.000 TL menkul kıymetleri, 150.000 TL kısa vadeli alacakları ve 200.000 TL kısa vadeli borçları olduğunu varsayalım. O zaman asit test oranı (100.000 + 50.000 + 150.000) / 200.000 işleminden 1,5 değerini alır.
– Nakit oran ise belirsizlik ya da iflas durumlarında işletmelerin ellerindeki nakitlerle borçlarının ne kadarını ödeyebileceğini gösterir. Disponibilite oranı olarak da bilinen nakit oran, anlık durum analizlerinde sıkça kullanılır. Nakit ve nakit benzerlerinin kısa vadeli yükümlülüklere bölünmesi sonucunda kolayca hesaplanabilir. Genel olarak bu oran hesaplandığında aslında elde bulunan nakdin 1 yıl vadeli borçları ödeme kabiliyeti ölçülmüş olur.
– Şirketin 80.000 TL nakdi ve 20.000 TL nakit benzeri varlıkları ve 200.000 TL kısa vadeli borçları olduğunu varsayalım. Nakit oran (80.000 + 20.000) / 200.000 işleminden 0,5 çıkar. 0,5 değeri, şirketin kısa vadeli borçlarının sadece yarısını ödeyebileceğini gösterir.
Sen de cari oran ve diğer analiz yöntemlerini öğrenerek yatırım kararlarını daha bilinçli bir şekilde vermeye başlayabilirsin. Yatırımda doğru analizler yapabilmek için FXPlus paketleri incelemesi yapabilir, hızlı ve kesintisiz borsa verilerine ulaşarak yatırımlarını kolaylıkla yönetebilirsin. ForInvest sayesinde sen de yatırımlarını büyütmek için gereken tüm sektör bilgilerine ulaşabilir, piyasa verilerini canlı takip edebilirsin. Yatırımlarına yön vermek için yararlanabileceğin uzman anketleri sayesinde piyasaları bilinçli bir şekilde inceleyebilir ve alım-satım işlemlerini kolayca yapabilirsin.