Şirketler, mevcut finansal yapılarını doğru olarak analiz etmek ve şirketin geleceğini şekillendirecek hassas kararları en doğru şekilde verebilmek için çeşitli finansal göstergelerden yararlanırlar.
Bu finansal göstergelerden biri olan bilançolar, şirketlerin belirli dönem aralığındaki performansını analiz etmekte kullanılırlar.
Bilanço analizi yapmanın önemi şirketler kadar yatırımcılar için de büyüktür. Şirketlerin kısa vadeli hedeflerini tutturmadaki başarısı uzun vadeli performansları adına ipuçları verebilir. Bu ipuçları da yatırımcıların stratejik yatırım planlamaları yapmasını kolaylaştırır.
Bu makalede bilançonun ne olduğundan, nasıl hazırlanabileceğinden ve yorumlarken dikkat edilmesi gerekenlerden bahsedeceğiz.
Bilanço Nedir?
Bilançolar, şirketlerin finansal performansının üç aylık periyotların sonunda değerlendirildiği mali tablolardır. Muhasebe standartları doğrultusunda hazırlanırlar.
Şirketlerin gelirlerinin, giderlerinin ve varlıklarının durumunun yanısıra kurumun sahip olduğu iş modeli doğrultusunda ek performans verilerini, şirketlerin geçmiş hedeflerindeki başarısını ve mevcut hedeflerine yönelik beklentilerini de gösterirler.
Bilançolar şeklen hesap ve rapor tipi olmak üzere iki ayrı biçimde hazırlanabilirler. Ortak bir sermayeye bağlı alt şirketler finansal verilerini konsolide bilanço adı verilen ortak bir tabloda gösterebilirler.
Bilançolar varlıklar, yükümlülükler ve özkaynaklar olmak üzere üç temel bileşenden oluşurlar
Varlıklar
Aktifler olarak da isimlendirilen varlıklar, bir şirketin nakit olarak elinde bulundurduğu, ya da istendiğinde nakite dönüştürülebilecek tüm varlıklarını ifade eder.
Şirketin varlıkları dönen ve duran varlıklar olarak ikiye ayrılırlar. Hazır değerler ve makul kıymetler gibi kısa vadede nakite dönüşebilen varlıklar dönen, Arsalar, makinalar ve binalar gibi kısa vedede nakide dönüştürülmesi beklenmeyen varlıklar ise duran varlıklar olarak adlandırılırlar.
Yükümlülükler
Yükümlülükler, belirli bir dönem içinde şirket adına finansal kayıp yaratacak borçlardır.
Gelecekte ödenmesi gereken vergi borçları ya da ticari borçlar yükümlülüklere örnek gösterilebilir.
Özkaynaklar
Özkaynaklar şirketin toplam varlıklarından tüm borçların çıkarılması ile elde edilen değerdir ve işletmenin net değerini yansıtır.
Bilançoların yapısı şirket varlıklarının yükümlülük ve özkaynakların toplamına eşit olması esasına dayanarak şekillendirilir.
Bilançonun Önemi Nedir?
Bilançolar şirketlerin belirli dönem performanslarının önceki dönemlerdeki mali tablolarıyla ve uzun vadeli hedefleriyle kıyaslamalarını sağlar. Böylece finansal sürdürülebilirliklerini korumayı sağlayacak kararlar almaları kolaylaşır.
Eğer şirketin finansal durumunun beklenenden olumlu olduğu gözlenirse şirketler potansiyel ticari işbirlikleri ve yatırımları aramaya başlayabilir. Ya da göstergeler beklenenden olumsuz ise uzun ve kısa vadeli hedeflerde revizyon yapılarak yeni bir strateji haritası çizilebilir.
Yatırımcılar için işletme bilançosunun önemi tartışılmazdır. Özellikle temel analiz yöntemi ile tüzel bir kişiliğin değerinin belirlenmesinde önemli yer tutarlar. Şirketlerin uzun vadeli hedeflerinde meydana gelen değişiklikleri ve kısa vadeli finansal performanslarını gözlemlemek bir yatırımcının şirketin finansal geleceğini ve hisse fiyatlarındaki değişimi tahmin etmesini kolaylaştırır. Böylece yatırımcı portföyünü yönetirken çok daha isabetli kararlar verebilme imkanına kavuşur.
Finansal performansın beklentilerden aşağıda kaldığı ya da beklentilerin çok üstüne çıktığı durumlar kolektif bir yatırım trendi yaratabilir. Beklentileri radikal biçimde aşmış olan bir şirketin hisselerinin bilanço tablosunun açıklanmasının hemen ardından tırmanışa geçmesi oldukça olasıdır. Ya da tam tersine beklentilerin altında performans göstermiş şirketler yatırımcılarda panik yaratabilir. Bu da hisse değerinin hızlıca düşmesine sebep olur.
Bilanço Nasıl Hazırlanır?
Bilanço düzenlemenin ilk adımı hangi sıklıkla ve hangi tarihlerde raporlama yapılacağına karar vermektir. Bilançolar genellikle 3 ayda bir raporlanacak şekilde düzenlenir.
İdeal zaman aralığı ve tarihler belirlendikten sonra bir başlık hazırlanır. Bu başlık şirkete ve bilançonun niteliğine dair şirket ismi, tarih gibi temel bilgileri içerir. Daha sonra muhasebe standartları doğrultusunda bilanço aktifler ve pasifler olmak üzere iki kısma ayrılır.
Bu adımın ardından aktifler kısmını oluşturan varlıkların tanımlanması, iş modeline ya da türüne göre sınıflandırılması ve hesaplanması aşamasına geçilir. Varlıkların değerleri hesaplandıktan sonra bilançonun aktiflere ayrılmış olan sol bölümüne alt sınıflarına ayrılarak not edilirler.
Sıradaki aşama yükümlülüklerin tanımlanmasıdır. Aynı varlıklar gibi yükümlülükler de sırasıyla tanımlanır, iş modeline ve borçların vadesine göre sınıflandırılır ve hesaplanır. Bilançonun sağda yer alan pasifler kısmının ilgili bölümüne not edilirler.
Bir sonraki adım olarak da özkaynaklar hesaplanır ve yine yükümlülükler gibi sağ bölümde yer alacak şekilde pasifler kısmının ilgili bölümüne not edilirler. Bu noktada aktiflerin ve pasiflerin toplamının birbirine eşit olması gerektiği unutulmamalıdır.
Tüm bunların sonunda toplam varlıklar borç ve öz sermaye ile kıyaslanır. Ardından kısa bir dipnot bölümü oluşturulur. Finansal tabloya dair dikkat edilmesi gereken, yorumlamayı kolaylaştıracak ek bilgiler dipnot bölümüne dahil edilir.
Temel adımlar bu şekildedir. Ancak hazırlanan bilançoların yapısına göre analizi kolaylaştıracak ek veriler, plan ve hedefleri gösteren raporlar ya da detaylı kıyaslamalar da opsiyonel olarak sürece dahil edilebilir.
Bilanço Nasıl Yorumlanır?
Bilançolar şirketin ilgili birimlerine ve yatırımcılara şirketin geleceği hakkında nitelikli ipuçları verirler. Ancak nispeten kısa bir döneme dair bilgi verdikleri asla unutulmamalıdır. Çevresel faktörler bazı verilerin anlık yükselişine ya da düşüşüne sebep olabilir. Bu sebeple uzun vadeli çıkarımlar yaparken mutlaka karşılaştırmalı bir analize gitmek gerekir.
Bir şirketin bilançolarında gözlemlenen uzun vadeli istikrar, şirketin görece güvenilir bir yatırım hedefi olduğunu gösterebilir. Ya da finansal tablodaki keskin dalgalanmalar, şirketin riskli bir yolda ilerlediğinin göstergesi olabilir.
Doğru ve nitelikli bir bilanço analizi için aktifler ve pasifler bölümünün alt başlıklarındaki ayrıntılara odaklanmak gerekir.
Bir şirketin toplam gelirindeki artış ya da azalış şirketin geleceği adına olumlu ya da olumsuz fikir verebilir. Ancak büyük resmi tam olarak anlamak için bu gelirlerin ne kadarının yerel, ne kadarının uluslararası pazar kaynaklı olduğunu da incelemek gerekir. Böylelikle şirketin gelecekte dış pazara mı iç pazara mı odaklanacağı tahmin edilebilir ve döviz hareketliliği de değerlendirmeye katılarak çok daha sağlıklı bir analiz gerçekleştirilebilir.
Maliyet ve giderler de aynı hassasiyetle değerlendirilmelidir. Bir firma geliri çok yüksek olmasına rağmen kâr etmiyorsa şirketin verimsiz operasyonlar yürüttüğü düşünülebilir. Ancak bu düşüncenin sağlamasını yapmak için giderlerin dağılımının da incelenmesi gerekir.
Şirketler kimi zaman kötü ticari faaliyetler yürütebilir ve böyle durumlarda yükümlülükler katlanarak artabilir. Ancak kimi zaman şirketler uzun vadede varlıklarında artışı tetikleyebilecek ar-ge faaliyetleri gibi operasyonlara harcamalarda bulunurlar. Giderlerdeki yükseklik şirketin geleceği için bir felaket anlamına da gelebilir, uzun vadeli başarıyı artıran bir unsur anlamına da.
Bilançodaki tüm alt kalemler için durum aynıdır. Bu sebeple analiz yaparken şirketin çalışma modelini iyi bilmek, uzun ve kısa vadeli planlarını anlamak ve şirketi etkileyen dış faktörleri hesaba katmak gerekir.
Güvenilir finansal otoritelerin analistleri dönem dönem şirketlerin performansını inceledikleri ve beklentilerini açıkladıkları raporlar sunarlar. Bu raporlar genellikle uzman kişiler tarafından şirkete dair tüm detaylar analiz edilerek oluşturulduğundan oldukça güvenilirdir. Şirketlerin bu beklentilere kıyasla gösterdiği performansa bakarak yatırım kararları vermek kişisel analizlere kıyasla daha sağlıklı sonuçlar verebilir.
Güvenilir Veriler ile Bilanço Analizinizi Destekleyin
Bilanço analizi yaparken piyasa hareketlerinin yanısıra finans dünyasına dair haberleri takip etmek ve analiz araçlarından faydalanmak yatırım stratejinizi çok daha sağlam temeller üzerinde kurmanıza yardımcı olabilir.
ForInvest’i kullanarak otomatik olarak güncellenen gerçek zamanlı piyasa verilerini ve finansa dair en güncel gelişmeleri takip edebilir, raporlara, akıllı analiz araçlarına ve çok daha fazlasına ulaşabilirsiniz.
Bilanço analizlerinizi profesyonel imkanlar ile desteklemek isterseniz, FXPlus paketleri ile ihtiyacınız olabilecek tüm uzman modüllerine ulaşabilir, kapsamlı veri terminalinden ve en gelişmiş analiz araçlarından faydalanabilirsiniz. Üstelik FXPlus paketi ile web ve mobil ürünlerimizi de kullanabilirsiniz.